Διατομική έκθεση του Κωνσταντίνου Πάτσιου & Μάριου Φούρναρη

Το Μουσείο Ηρακλειδών με ιδιαίτερη χαρά παρουσιάζει τη διατομική έκθεση “Nature inside the walls” του Κωνσταντίνου Πάτσιου και του Μάριου Φούρναρη, που επιμελείται η Νίνα Φραγκοπούλου, Δρ Θαλάσσιας Βιολογίας, Ανεξάρτητη Επιμελήτρια. Η έκθεση αυτή διερευνά την αστική βιοποικιλότητα μέσω της αλληλεπίδρασης της με την πόλη, τη μηχανή και την ανθρώπινη αντίληψη. Επιπλέον, φέρνει σε διάλογο τα έργα των καλλιτεχνών με τα επιτεύγματα της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας, από τη συλλογή του Μουσείου. Η έκθεση εγκαινιάζεται την Παρασκευή 7 Νοεμβρίου 2025 στις 19:00 και θα διαρκέσει έως 18 Ιανουαρίου 2026.

Τα έργα της έκθεσης σχολιάζουν τη σημερινή σχέση ανθρώπου-φύσης-τεχνολογίας και παραπέμπουν στην αντίθεση και τη σύνθεση μεταξύ του φυσικού περιβάλλοντος και του τεχνητού-αστικού τοπίου. Τοποθετημένα στους χώρους του Μουσείου Ηρακλειδών συνομιλούν με τα τεχνολογικά επιτεύγματα των Αρχαίων Ελλήνων, που αξιοποιούσαν τη φύση (ήλιο, νερό, άνεμο) δημιουργώντας τεχνολογίες με οικολογική συνείδηση. Στόχος της έκθεσης είναι να μας ευαισθητοποιήσει, με ορατό και συμβολικό τρόπο, για την ανάγκη διατήρησης και προστασίας της αστικής βιοποικιλότητας (φυτικοί και ζωικοί οργανισμοί στις πόλεις), αναδεικνύοντας τη σημασία της για την ποιότητα ζωής και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Επιπλέον, προσκαλεί το κοινό να επανεξετάσει την αρμονία που υπήρχε ανάμεσα στον άνθρωπο, τη φύση και την τεχνολογία στην αρχαιότητα προτρέποντάς το να αναλογιστεί τον δικό του ρόλο στη διαμόρφωση ενός πιο αρμονικού μέλλοντος.

Κωνσταντίνος Πάτσιος - The Cannibal’s kitchen

Όπως αναφέρει ο Κωνσταντίνος Πάτσιος για το έργο του, “Στην έκθεση "Nature inside the walls" που αποτελεί μια συνομιλία με τον εικαστικό Μάριο Φούρναρη αλλά και με το υπάρχον υλικό του Μουσείου Ηρακλειδών, παρουσιάζω ένα σύνολο νέων έργων. Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει ποικίλα εικαστικά μέσα, από ζωγραφική και φωτογραφία έως σύνθετα readymades και κολάζ, και επικεντρώνεται στη σχέση μεταξύ του φυσικού περιβάλλοντος και του αστικού χώρου, υπό την ανθρώπινη επίδραση. Η δουλειά μου συνιστά ένα δυναμικό οικοσύστημα, όπου φαινομενικά ασύνδετα στοιχεία συνυπάρχουν, συγκροτώντας μια κοινότητα από μορφές, ικανές να γεννούν πολλαπλές και αλληλοδιάδοχες αφηγήσεις. Ο διάλογος με τα εκθέματα του Μουσείου και με τη δουλειά του Μάριου Φούρναρη στοχεύει στη διαμόρφωση μιας ενιαίας αφήγησης που ανατέμνει το δίπολο φύση–πόλη μέσα σε ένα πλαίσιο ιστορικό και βιωματικό. Οι σύγχρονες πόλεις μεταμορφώνονται στα έργα μου σε εικαστικά τοπία που αποτυπώνουν τη σχέση με την άγρια ζωή — αυτήν που φιλοξενούν αλλά και αυτήν που αποκλείουν. Η νέα αυτή σειρά έργων προέκυψε από μια διάθεση καταγραφής της βιοποικιλότητας: Ελέφαντες, λιοντάρια, νυχτοπεταλούδες, σπουργίτια και άλλα ζώα της άγριας ζωής εμφανίζονται στα έργα, αναδεικνύοντας το αστικό τοπίο ως έναν φαντασιακό λαβύρινθο, υπαρκτής και ψυχικής σημασίας ταυτόχρονα. Η κλιματική αλλαγή διατρέχει το έργο μου σαν ένα αλλόκοτο φως που διαχέεται στο τοπίο, μεταβάλλοντάς το διαρκώς. Πολλά από τα έργα λειτουργούν ως παλίμψηστα: πολύχρωμα, πολυεπίπεδα μωσαϊκά που γίνονται καταφύγια για την άγρια ζωή. Το εικαστικό μου αποτύπωμα αναδεικνύει το ανθρώπινο ίχνος, που όσο εξελίσσεται —τεχνολογικά και πληθυσμιακά— τόσο συρρικνώνει τον φυσικό κόσμο. Ο άνθρωπος υπήρξε η κορωνίδα της Δημιουργίας στις δικές του αφηγήσεις. Σε έναν κόσμο που λειτουργεί μέσα από αλληλεξαρτήσεις, η ανθρώπινη υπεροχή συνεπάγεται ευθύνη απέναντι στο σύνολο της ζωής. Οι νέες μου εικόνες επιδιώκουν τη σύνθεση μιας νέας πραγματικότητας, όπου ένας ελέφαντας και ένας ουρανοξύστης ισορροπούν αρμονικά πάνω σε μια οπτική ίνα — μια μεταφορά της ανάγκης για συνύπαρξη, ισορροπία και σεβασμό.”

Μάριος Φούρναρης - Ante res publica part ceramic

Όπως αναφέρει ο Μάριος Φούρναρης για το έργο του, “Στο έργο μου κυριαρχεί ένα πολυτροπικό σύστημα έκφρασης, τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και ως προς τα μέσα που χρησιμοποιώ. Κατασκευές, μικρές γλυπτικές συνθέσεις, ζωγραφική, φωτογραφία και βίντεο συγκροτούν ένα ετερόκλητο αλλά συνεκτικό σύνολο που διερευνά τη σχέση ανάμεσα στο φυσικό και το τεχνητό, το οργανικό και το βιομηχανικό. Το εικαστικό μου σύμπαν συγκροτείται μέσα από την καταγραφή και επανασύνθεση βιομηχανικών ευρημάτων του σύγχρονου υλικού πολιτισμού, καθώς και οργανικών καταλοίπων του φυσικού κόσμου. Σκοπός μου δεν είναι η ανάδειξη μιας απλής συνύπαρξης, αλλά η δημιουργία μιας νέας, υβριδικής συλλογικής ύπαρξης, ικανής να ανταποκριθεί στα δεδομένα ενός μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος. Οι μεγάλες εγκαταστάσεις που θυμίζουν οικιστικά μορφώματα του ζωικού ή προ-ανθρώπινου κόσμου, οι γλυπτικές συνθέσεις με κεραμικά μέρη και οργανικά υλικά, όπως και η ταξινομική εικαστική προσέγγιση της ζωγραφικής, λειτουργούν ως αποτυπώσεις προσαρμοστικών στρατηγικών, είτε της φύσης απέναντι στο ανθρωπογενές τεχνολογικό περιβάλλον είτε του ανθρώπου μέσα σε ένα φυσικό πλαίσιο που διαρκώς συρρικνώνεται και μεταλλάσσεται. Η υβριδικότητα που διατρέχει το έργο μου δεν περιορίζεται σε μορφολογικό ή υλικό επίπεδο, αλλά επεκτείνεται και στον κοινωνικό χώρο. Μέσα από τις φωτογραφίες και τα βίντεο, εστιάζω στην περιβαλλοντική κρίση, την υποβάθμιση του αστικού τοπίου, τη μοναξιά, την απομόνωση και την αποξένωση του σύγχρονου ανθρώπου. Ο αστικός χώρος δεν προσεγγίζεται απλώς ως σκηνικό ή φόντο, αλλά ως ένα δυναμικό πεδίο συνύπαρξης και έντασης ανάμεσα σε ανθρώπινες και μη-ανθρώπινες μορφές ζωής. Στο πλαίσιο της θεματικής της έκθεσης για την αστική βιοποικιλότητα, το έργο μου αποκτά επιπλέον βάθος: οι μορφές του δεν λειτουργούν μόνο ως αισθητικές προτάσεις, αλλά ως εικαστικές αναπαραστάσεις εν δυνάμει οργανισμών που γεννιούνται ή εξελίσσονται μέσα στις αντιφάσεις της πόλης. Έτσι, το έργο μου υποστηρίζει τη φαντασιακή και υλική δυνατότητα για έναν μελλοντικό κόσμο συνύπαρξης και ανοχής, όπου φύση και πολιτισμός δεν βρίσκονται σε αντίθεση, αλλά συνδιαμορφώνουν τη βιόσφαιρα ως ένα ενιαίο, εξελισσόμενο σώμα.”

Όπως επισημαίνει η Θεώνη Αναστασοπούλου, Δρ Φιλοσοφίας, “Το όραμα για το μέλλον της πόλης δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητο από το όραμα για το μέλλον της φύσης. Ο πολεοδομικός σχεδιασμός θα όφειλε να φροντίζει ώστε η αστικοποίηση να μην καταλήγει σε "άμορφες αστικές συσσωματώσεις" αλλά σε πόλεις δομημένες στην κλίμακα του ανθρώπου και με πλήρη σεβασμό στη φύση (M. Bookchin). Επιβάλλεται, προφανώς, η αναζήτηση ενός μοντέλου ολιστικού που να προσεγγίζει τον αστικό χώρο ως μια ολότητα κοινωνική-οικονομική και, μαζί, φυσική-πολιτισμική. Η υγιής σχέση ανθρώπου -φύσης και, κατ' επέκταση, πόλης -φύσης προϋποθέτει κυρίως μια υγιή κοινωνία, προκειμένου “ η φύση εντός των τειχών " να μην έχει μια διακοσμητική αλλά μια ουσιαστική παρουσία. Η συγκατοίκηση ανθρώπου -φύσης, δηλαδή, θα πρέπει να γίνεται με όρους αλληλεξάρτησης και αλληλεγγύης μέσα σ' ένα πλαίσιο οικο-λογικό που δεν θα υπακούει στους νόμους της αγοράς. Εάν η αστικοποίηση δεν γίνεται σε βάρος της φύσης (με την απόλυτη κυριαρχία της πόλης πάνω στην ύπαιθρο ), όχι μόνο η φύση θα ευημερεί, αλλά και η πόλη θα ανακτήσει το πραγματικό νόημά της ως ο κατεξοχήν χώρος όπου κάθε πολίτης (ως οντότητα φυσική, κοινωνική, πολιτισμική) θα μπορεί να ολοκληρώνει όλες τις πτυχές της ύπαρξής του.”

Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθεί διάλεξη δημόσιας επιστήμης

“Το πράσινο στην πόλη: ένα παράθυρο στη φύση”

Αντώνης Σκορδίλης, Δρ Οικολογίας Φυτών, Αρχιτέκτονας Τοπίου